Bij duurzame energie denk je automatisch aan windmolens en zonnepanelen, maar er is nog veel meer.

Wist je dat we in Nederland drie keer zo veel energie verbruiken voor verwarming dan voor elektriciteit? Dus als je aan besparingen en duurzame energie denkt, valt de grootste winst dus te behalen op besparen bij het verwarmen en veel minder op het besparen of opwekken van elektriciteit. Isoleren dus!

In Nederland kennen we een verwarrende manier in het meten van het energieverbruik. Elektriciteit meten we in kWh (kilo Watt uur) maar het gasverbruik wordt in m3 (kubieke meters) verrekend. Hoe kun je die twee dan met elkaar vergelijken?

Dat is best lastig omdat gas in verschillende kwaliteiten leverbaar is. Het gas uit Nederland bevat bijvoorbeeld veel minder energie (methaan) dan gas uit bijvoorbeeld Rusland. De gasleverancier Gasunie mengt daarom het gas zodat een redelijk constante energiewaarde ontstaat. De verbrandingswaarde van een kubieke meter aardgas in Nederland is daarmee gelijk aan ongeveer 8,8 kWh. En als je ook alle waterdamp uit aardgas die normaal in je schoorsteen verdwijnt, zou omzetten in energie zou je op 9,8 kWh uitkomen.

Hoerveel energie je echt haalt uit aardgas is afhankelijk van de kwaliteit van de CV-ketel. Een moderne CV-ketel die ook waterdamp kan condenseren kan wel tot 107% halen. Maar in de praktijk ligt dit meestal iets lager.

Met het financieel besparen op warmte (en dus op gas) is wel iets vreemds aan de hand. Een kWh kost in Nederland, inclusief energiebelasting en BTW ongeveer 23 cent. Een kuub aardgas kost gemiddeld 65 cent terwijl hiervoor al bleek dat die kuub wel 8,8 kWh kan opleveren. Dus 8,8 kWh elektra kost ongeveer € 2,02 en 1 m3 aardgas kost € 0,65. Je zou dus kunnen zeggen dat je aardgas moet omzetten in elektriciteit, want dan ben je spekkoper! Helaas ligt dat natuurlijk wat anders. De modernste aardgas elektriciteitscentrales komen niet verder dan zo’n 60% rendement. De rest van de energie komt vrij als zogenaamde restwarmte. In veel gevallen kan die restwarmte wel opnieuw gebruikt worden voor bijvoorbeeld stadsverwarming. Daar ligt dan dus de besparing en de reden dat de kosten lager zijn dan pure elektriciteit.

Tegenwoordig bestaan er CV-ketels voor woningen die elektriciteit kunnen opwekken uit de restwarmte van het aardgas, de zogenaamde hrE-ketel. Deze CV-ketels werken met een Stirling motor die een kleine generator of dynamo aandrijft. We noemen deze combinatie ook wel een warmtekrachtkoppeling of micro-wkk. De hrE-ketel verbruikt echter meer aardgas, tot wel 240m3. En je verstookt nog steeds fossiele brandstof. Toch is het rendement door de elektriciteitsproductie wel hoger. Een hrE-ketel is eigenlijk alleen een duurzame investering als je meer dan 1600 m3 gas per jaar verbruikt. Nieuwe goed geïsoleerde woningen verbruiken tegenwoordig al veel minder dan 1600 m3 gas per jaar. Daarnaast maken hrE ketels lawaai door de stirlingmotor en zijn ze zwaarder van gewicht. Op zolder tegen een houten wandje is dus geen optie.

Er zijn ook andere mogelijkheden om duurzame energie of duurzame warmte te produceren. Bij kleinschalige oplossingen kun je denken aan een zonneboiler in combinatie met een hr-ketel. De zonneboiler bestaat uit panelen op het dak die warm water produceren door de zon. Dit warmwater kun je direct gebruiken voor douchen of voor de verwarming van het huis. Mocht het warme water van de zonneboiler een te lage temperatuur hebben, dan zal de CV-ketel het verder opwarmen. Dit kan een aardige besparing opleveren in het gasverbruik. Een gemiddeld huishouden van 3-4 personen heeft genoeg aan een zonneboiler van 2 panelen (1×2 mtr oppervlak x 2 stuks) voor warm water bereiding. Deze zonneboiler wordt dan aangesloten op een buffervat van circa 200-300 liter. Die moet je dus wel kwijt kunnen in je woning!

Wil je ook het huis verwarmen met zonneboilers dan heb je nog wat meer capaciteit nodig. Een woning met vloerverwarming is dan het meest geschikt maar je moet dan wel rekenen met 4-8 panelen, afhankelijk van de omvang en inhoud van je woning. En het buffervat moet dan een grootte hebben van 500-1000 liter. De stookruimte in je woning moet dit kunnen bergen. Zonneboilers leveren ook een elektrische besparing als je de wasmachine en vaatwasser op de zonneboiler aansluit. Het water voor de wasbeurt hoeft immers niet meer elektrisch verwarmd te worden.

In de winter zal een zonneboiler niet zo veel opleveren. Tijdens de koude dagen kun je het zonneboiler systeem uitbreiden met een houtcv-kachel of pellet-kachel. Deze worden beide gestookt met hout of pellets (geperste houtsnippers) en vormen zo een duurzame manier van verwarmen, mits het hout op een duurzame wijze is verbouwd. Een kilo hout bevat gemiddeld 4,9 kWh energie. Het maakt daarbij weinig verschil of het populierenhout of hardhout is. Het gaat om het gewicht of dichtheid van het hout. Daarnaast is er nog sprake van de vochtigheid van het hout. Goed gedroogd stookhout (2 jaar gedroogd) heeft een vochtigheid van ongeveer 17%. De energiewaarde van 1 kg hout is dus 4,9x(1-0,17) is 4,1 kWh. Een kuub aardgas staat dan gelijk aan 8,8/4,1= 2,2 kg hout. De prijzen voor kachelhout variëren nogal. In Nederland betaal je tussen de € 50 – €120 per kuub haardhout. Zachthout weegt dan gemiddeld 350kg, hardhout 550kg per kuub. Gemiddeld zal een kilo hout dan € 0,15 – € 0,20 kosten ofwel 4-6 cent per kWh. Dat is dus veel voordeliger dan gas. Maar je zult het hout wel moeten inkopen en opslaan waarbij een gemiddelde woning al snel 4-8 kuub per winter zal verstoken. En dit gaat alleen op met een hoog rendement houtkachel en niet voor een allesbrander.

Er zijn natuurlijk ook grootschalige duurzame energie bronnen. Een bekende is het winnen van aardwarmte. Diep in de grond op enkele honderden tot wel enkele kilometers diepte, heerst een temperatuur van 60 graden of meer. Door een geboorde pijp kan water worden gepompt die dan verwarmd weer boven komt en gebruikt kan worden voor de verwarmingen van een woning. Ook bij afvalverbranding of vergisting van bio-afval komt energie vrij. Omdat de investeringen echter nogal fors zijn, worden dit soort toepassingen eigenlijk alleen toegepast bij meerdere woningen of zelfs complete wijken.

Hergebruik van energie voor een woning wordt zo dus gekoppeld aan de plaats waar de woning staat. Het maakt dus uit of jouw huis op de zon gericht is en een eigen dak heeft (zonnepanelen, zonneboilers, houtkachels), in een moderne nieuwe woonwijk staat (stadsverwarming, wkk, aardwarmte), in de buurt staat van industrie (stadverwarming via restwarmte), aan het water (wkk) of in het boerenland (biovergisting). Maar boven alles geldt dat isolatie het meeste loont!

Tot slot nog wat leuke getallen.

Een gemiddeld huishouden verbruikt 3.500 kWh per jaar. Dat is gelijk aan 14 zonnepanelen van elk 250 Wp met een gezamenlijk oppervlak van 23 m2.

Een elektrische auto of plug-in hybride die dagelijks 40 km elektrisch rijdt, verbruikt ongeveer 4.000 kWh per jaar. Dat zijn 16 zonnepanelen van elk 250 Wp met een gezamenlijk oppervlak van 26 m2.

Een gemiddeld huishouden verbruikt 1.600 m3 aardgas. Dat is gelijk aan 14.000 kWh ofwel 56 zonnepanelen. Maar hiermee kun je geen autonoom verwarmingssysteem maken want in de winter heb je de meeste behoefte aan warmte en is er het minste zonneschijn.

Meer weten? Kijk op www.hetslimmehuis.net voor concrete voorbeelden of neem contact op met Hetslimmehuis via info@hetslimmehuis.net of 06-51300390